ÇOCUKLARDA OKUL KORKUSU (FOBİSİ) VE OKULDAN KAÇMA
Okul, kendisi ve toplumu ile uyumlu, bilgi ve görgü düzeyi yüksek, zihinsel ve yaşamsal problemlerin çözüm yöntemlerini öğrenmiş bireyler yetiştirmeyi hedefleyen kurumlar olarak tarif edilir. Okulların bu güzel işlevleri varken, çocuklar neden okuldan korkar ve okuldan kaçma davranışı gösterirler.
Korku, çocuklar için diğer duygular gibi normal yaşamın bir parçasıdır. Normal korkular çocuğun çevreye uyum sağlamasının ve kaygılarını yok etmesinin bir yoludur. Çocukların çevreye uyum sağlamasını engelleyen korkular da vardır. Tabii ki, bunlardan biri ve en önemlisi de okul korkusudur. Okul korkusu kuvvetli bir endişe sebebiyle çocuğun okula gitmek istememesi ya da bu konuda isteksiz görünmesidir. Bu korku her çocukta rastlanan bir durum değildir. Çocuğun okuldan korkmasının altında yatan asıl sebebin aileden (anne babadan) ayrılma korkusundan kaynaklandığını söyleyebiliriz. Bunun yanında okulun yapısı, ortamda bulunan diğer öğrencilerin davranışları ve çevreden gelen korkutucu ve saldırgan davranışlar da çocuğun okuldan korkmasına sebep alan etkenler olarak sayılabilir.
Anne, çocuğu kendine bağımlı olarak yetiştirmiş ise çocuk ondan kopamayacaktır; anneden ayrılmak istemeyecektir. Anne okulla ilgili olumsuz tavırlar, endişeler geliştirir ve bunu çocuğa hissettirirse, çocuk da zaten anneden kopamadığı için okula gitmeyi reddedip annesinin yanından ayrılmayacaktır.
Çocukta ev yaşamına ilişkin bir güvensizlik uyandıran, endişeye yol açan şu durumlar okul korkusunun başlamasında etkendir:
- Anne babadan birinin şehir dışında çalışması
- Anne ile babanın sürekli kavga etmesi
- Aileye yeni bir bebeğin gelmesi
- Ailede bir kişinin hasta olması
- Anne babanın çocuğu çok koruması ve üstüne düşmesi
- Anne babanın boşanması
- Annenin endişelerini çocuğa yansıtması
- Ailenin yeni bir çevreye taşınması
Okul korkusu çocukta; mide bulantısı, kusma, baş ve karın ağrısı, baş dönmesi gibi psikosomatik belirtiler şeklinde görülür.. Çocuğun bu şikâyetleri genelde pazar akşamları ya da sabahları okula gitmeden önce görülür. Okul servis aracı gidince siz evde kalmasını istediyseniz, bu şikâyetleri hemen ortadan kalkacaktır.
Okul fobisi ile okuldan kaçma farklıdır. Bu iki durumu birbirine karıştırmamak gerekir. Okuldan kaçan çocukta okul korkusu yoktur. Bu çocuklar okulu sevmezler, saldırgan davranışlar sergilerler ve umursamazlık huyları vardır. Akademik başarıları düşüktür. . Disiplin problemleri fazladır ve okul idaresini bu konuda zorlarlar. Bu problemi yaşayan ailelerde çocuğa karşı ilgisizlik ve sevgi azlığı vardır. Çocuğun okula gitmediğinden ailenin haberi yoktur. Çünkü bu çocuklar okula gitmedikleri zaman evde durmazlar. Okul fobisi yaşayan çocuklarda ise aile çocuğun okula gitmediğini bilir; çünkü çocuk okula gitmediği zaman gününü evde, ailesinin yanında geçirir. Okulda disiplin problemi yoktur. Bu çocuklarda akademik öğrenme ve başarı genellikle yüksektir.
NELER YAPILABİLİR ?
- Öncelikle anne babalar, çocuklarında korkuya sebep olacak davranış ve tutumlar sergilememelidir. Çocuğunun okulda rahat edemeyecek kadar küçük olduğu endişesini taşımamalı ve bunu çocuğa yansıtmamalıdırlar. Aksi takdirde çocuk bu durumu, “Okul ortamı güvensiz, annem de orada olmamı istemiyor” şeklinde yorumlayacaktır.
- Çocuk okula gitmediğinden dolayı suçlanmamalı, yargılanmamalı ve kendisi ile alay edilmemelidir. . Bu durumun geçici olduğu, başka çocuklarda bu durumun olabildiği, aslında bu durumun kolaylıkla üstesinden gelinebildiği anlatılmalıdır.
- Çocuğun okula gitmesi konusunda aile fertleri ısrarlı olmalı ve taviz vermemelidirler. Okula gitmemesi durumunda derslerden geri kalacağı ve bu yüzden ders başarısında düşme olabileceği kendisine anlatılmalıdır
- Çocuğunuzla okula gitmemesi konusunda konuşmanız ve onun bu konuda kendi duygularını anlatmasını sağlamanız, empati yaparak (kendinizi karşıda ki kişinin yerine koyup olaylara onun gözüyle bakıp onu anlamaya çalışarak ) hem sıkıntısını paylaşmanızı hem de anlaşıldığını hissettirmeniz onun rahatlamasını sağlayacaktır.
- Çocuğun okul korkusu evdeki problemlerden kaynaklanıyorsa öncelikle bu meselelerin kaynağına inilmeli ve problemler çözülmelidir.
- Çocuklarınızın diğer arkadaşlarıyla etkileşimini ve sosyal becerisini arttırması için arkadaş toplantısı yapmalarını ve onlarla oynamasına izin verebilirsiniz.
- Çocuğunuz okul korkusu konusunda öğretmeni ve okuldaki psikolojik danışmanları ile görüşerek, bu konuda ortak plan yapıp uygulamaya koyabilirsiniz.
- Çocuk kendini rahat hissedinceye kadar sınıfta oturabilirsiniz. Daha sonraki günler okulda öğretmenler odasında veya bahçede bir iki saat durabilirsiniz. İlerleyen zamanlarda da çocuğu sadece okul bahçesine bırakıp geri dönerek aşamalı olarak korkusunu yenip okula alışmasını sağlayabilirsiniz.
- Öğretmenlerin çoğu bu gibi durumlarda tecrübeli olduğundan, sınıf içerisinde sıcak bir ortam oluşturarak onların okula karşı duydukları korkuları azaltacaklardır. Öğretmen, çocukların birbirleriyle arkadaşlık kurmasına yardımcı olacak, çocuklara tehditle ve alaycı şekilde davranan arkadaşlarını engelleyerek onların destekçisi olduğunu hissettirerek okula alışmalarını sağlayacaktır.
